Þarftu virkilega á þessu að halda?

NN

Skynditíska (e. Fast Fashion) er algeng um allan heim. Hún einkennist af því að ódýr fatnaður er seldur í miklu magni sem fylgir hverri tískubylgju fyrir sig. Þessi föt eru sér hönnuð til að ferðast hratt frá tísku pöllum og yfir í verslanir, svo neytandinn geti keypt vöruna á meðan hún er enn í tísku. Eins og flestir vita fer tískan í hringi og hver tískubylgja varir oft ekki í svo langan tíma, því enda þessu föt gjarnan í ruslinu eftir að hafa aðeins verið notuð einu sinni, til tvisvar. Skynditíska auðveldar fólki að fylgja tískunni vegna þess að það hefur efni á því, en þetta kemur með miklum umhverfislegum galla. Skynditíska er stórt vandamál um allan heim sem hefur mikil áhrif á jörðina, vinnufólk og dýralíf.

Það eru margir hlutir sem menga jörðina en skynditíska er það sem mengar hvað mest. Flestar skynditískuvörur þurfa á að halda mikið vatn og orku. Aðeins það að búa til einar buxur getur tekið um það bil 20,000 lítra af vatni. Þetta gerir skynditískuiðnaðinn af næst stærsta neytanda vatns í heiminum. Skynditískuiðnaðurinn notar einnig eitruð litarefni sem eru ódýr og menga hreint vatn á stuttum tíma.

Annar slæmur þáttur sem tengist skynditísku er þvottur á fötunum. Það vita það kannski ekki allir en efni eins og flís er unnið úr gömlum plastflöskum. Við fyrstu sýn virðist þetta vera mjög jákvætt, að nýta gamlar plastflöskum til að búa til efni. En svo er ekki. Við hvern þvott á slíku efni losna örplastagnir úr efninu sem seinna renna út í sjó og menga dýralíf og fæðukeðjuna. Því er mikilvægt að þvo einungis flísefni í höndun og þvo flíkur yfir höfuð eins sjaldan og hægt er.

Það er annar mjög sorglegur þáttur í þessu máli en það er þrælavinnan sem gjarnan fylgir iðnaðinum. Það er mikið um barnaþrælkun og ómannúðlegar verksmiðjur t.d í Bangladesh, Kína og Víetnam. Það er algengt að fólk sem vinnur í þessum aðstæðum fái lítil sem engin laun og lífi við mjög slæmar aðstæður. Húsnæðin sem hýsa þessar verksmiðjur eru gjarnan að hruni komin og jafnvel mjög hættuleg. Margir kannast við sprenginguna sem varð í Rana plaza verksmiðjunni en húsið hrundi og flestir sem unnu í byggingunni týndu lífi. Dæmi um vinsæl merki sem versluðu við Rana Plaza verksmiðjuna voru t.d Benetton, Mango og Primark. Þetta er gott dæmi um það hvernig umhverfisbarátta getur einnig verið barátta um mannréttindi.

Skynditískan hefur einnig mjög neikvæð áhrif á dýralíf. Leður, feldur og dýra skinn er gott dæmi um það hvað iðnaðurinn kemur illa fram við dýr. Þegar þú klæðist fatnaði af þessu tægi ættir þú að hugsa um allt það sem dýrið hefur þurft að ganga í gegn um bara svo að þú getir eignast nýjan jakka. Misþyrmingar, sársaukafullar slátrunaraðferðir og dýr gjarnan afhýdd á lífi eru dæmi um það sem skyndi tísku iðnaðurinn leggur á dýrin.

Það eru aftur á móti leiðir til að vinna gegn þessum vanda. M.a kaupa notuð föt eða skoða umhverfisráðstefnu fyrirtækjanna sem þú verslar hjá. Oft eru þessi stærri fyrirtæki að sauma föt úr endurnýjanlegu efni sem er mjög jákvætt átak. Það er einnig mikilvægt að hafa það alltaf á bak við eyrað þegar maður er að versla, hvernig fötin eru gerð og hvort maður þurfi virkilega á þeim að halda. Einnig þegar maður losar sig við föt er mikilvægt að gefa þau

frekar en að henda. Það er sniðugt að kunna að gera við föt. Segjum að það komi lítið gat á buxurnar þínar þá er lítið mál að græja það með því að bæta við bót eða sauma fyrir. Það er bæði góð sparnaðar aðferð ásamt því að bjarga jörðinni.

Skynditíska (e. Fast Fashion) er algeng um allan heim. Hún einkennist af því að ódýr fatnaður er seldur í miklu magni sem fylgir hverri tískubylgju fyrir sig. Þessi föt eru sér hönnuð til að ferðast hratt frá tísku pöllum og yfir í verslanir, svo neytandinn geti keypt vöruna á meðan hún er enn í tísku. Eins og flestir vita fer tískan í hringi og hver tískubylgja varir oft ekki í svo langan tíma, því enda þessu föt gjarnan í ruslinu eftir að hafa aðeins verið notuð einu sinni, til tvisvar. Skynditíska auðveldar fólki að fylgja tískunni vegna þess að það hefur efni á því, en þetta kemur með miklum umhverfislegum galla. Skynditíska er stórt vandamál um allan heim sem hefur mikil áhrif á jörðina, vinnufólk og dýralíf.

Það eru margir hlutir sem menga jörðina en skynditíska er það sem mengar hvað mest. Flestar skynditískuvörur þurfa á að halda mikið vatn og orku. Aðeins það að búa til einar buxur getur tekið um það bil 20,000 lítra af vatni. Þetta gerir skynditískuiðnaðinn af næst stærsta neytanda vatns í heiminum. Skynditískuiðnaðurinn notar einnig eitruð litarefni sem eru ódýr og menga hreint vatn á stuttum tíma.

Annar slæmur þáttur sem tengist skynditísku er þvottur á fötunum. Það vita það kannski ekki allir en efni eins og flís er unnið úr gömlum plastflöskum. Við fyrstu sýn virðist þetta vera mjög jákvætt, að nýta gamlar plastflöskum til að búa til efni. En svo er ekki. Við hvern þvott á slíku efni losna örplastagnir úr efninu sem seinna renna út í sjó og menga dýralíf og fæðukeðjuna. Því er mikilvægt að þvo einungis flísefni í höndun og þvo flíkur yfir höfuð eins sjaldan og hægt er.

Það er annar mjög sorglegur þáttur í þessu máli en það er þrælavinnan sem gjarnan fylgir iðnaðinum. Það er mikið um barnaþrælkun og ómannúðlegar verksmiðjur t.d í Bangladesh, Kína og Víetnam. Það er algengt að fólk sem vinnur í þessum aðstæðum fái lítil sem engin laun og lífi við mjög slæmar aðstæður. Húsnæðin sem hýsa þessar verksmiðjur eru gjarnan að hruni komin og jafnvel mjög hættuleg. Margir kannast við sprenginguna sem varð í Rana plaza verksmiðjunni en húsið hrundi og flestir sem unnu í byggingunni týndu lífi. Dæmi um vinsæl merki sem versluðu við Rana Plaza verksmiðjuna voru t.d Benetton, Mango og Primark. Þetta er gott dæmi um það hvernig umhverfisbarátta getur einnig verið barátta um mannréttindi.

Skynditískan hefur einnig mjög neikvæð áhrif á dýralíf. Leður, feldur og dýra skinn er gott dæmi um það hvað iðnaðurinn kemur illa fram við dýr. Þegar þú klæðist fatnaði af þessu tægi ættir þú að hugsa um allt það sem dýrið hefur þurft að ganga í gegn um bara svo að þú getir eignast nýjan jakka. Misþyrmingar, sársaukafullar slátrunaraðferðir og dýr gjarnan afhýdd á lífi eru dæmi um það sem skyndi tísku iðnaðurinn leggur á dýrin.

Það eru aftur á móti leiðir til að vinna gegn þessum vanda. M.a kaupa notuð föt eða skoða umhverfisráðstefnu fyrirtækjanna sem þú verslar hjá. Oft eru þessi stærri fyrirtæki að sauma föt úr endurnýjanlegu efni sem er mjög jákvætt átak. Það er einnig mikilvægt að hafa það alltaf á bak við eyrað þegar maður er að versla, hvernig fötin eru gerð og hvort maður þurfi virkilega á þeim að halda. Einnig þegar maður losar sig við föt er mikilvægt að gefa þau

frekar en að henda. Það er sniðugt að kunna að gera við föt. Segjum að það komi lítið gat á buxurnar þínar þá er lítið mál að græja það með því að bæta við bót eða sauma fyrir. Það er bæði góð sparnaðar aðferð ásamt því að bjarga jörðinni.